بازار ساخت‌وساز و نوسازی مسکن در ایران شاهد رشد قابل‌توجه استفاده از پنجره‌های UPVC بوده است. اگرچه در ظاهر، این نوع پنجره‌ها به‌عنوان محصولی مدرن، زیبا و به‌صرفه معرفی می‌شوند، اما بررسی‌های دقیق‌تر نشان می‌دهد که دلیل اصلی این محبوبیت، بیش از هر چیز به ارزان بودن نسبی آن بازمی‌گردد. با این حال، کارشناسان و فعالان حوزه ساختمان هشدار می‌دهند که انتخاب صرفاً بر اساس قیمت، می‌تواند در آینده هزینه‌های پنهان و سنگینی برای مصرف‌کنندگان به همراه داشته باشد.
پایگاه خبری تحلیلی آلوکیما که یک مرجع تخصصی در حوزه صنعت ساختمان و صنعت درب و پنجره دوجداره است در این گزارش تلاش دارد ضمن بررسی روند گسترش استفاده از پنجره‌های UPVC، به چرایی این انتخاب و پیامدهای احتمالی آن بپردازد.پنجره ای که صرفا قالب برای دیدن بیرون نیست بلکه یکی از ارکان اصلی تشکیل دهنده هر ساختمانی است.
صعود ناگهانی UPVC در بازار پنجره‌های ساختمانی
تا حدود دو دهه پیش، عمده پنجره‌های ساختمانی در ایران از جنس آلومینیوم یا چوب ساخته می‌شدند. آلومینیوم با دوام و سبکی خود شناخته می‌شد و پنجره‌های چوبی نیز به‌دلیل زیبایی و حس طبیعی بودنشان مورد توجه قرار می‌گرفتند. اما از ابتدای دهه 1380، پنجره‌های UPVC به بازار ایران راه یافتند و به‌سرعت جایگزین بسیاری از محصولات سنتی شدند.
براساس آمار منتشرشده از اتحادیه تولیدکنندگان پروفیل، سهم UPVC در بازار پنجره‌سازی کشور اکنون بیش از 70 درصد است. این رقم نشان می‌دهد که سلیقه مصرف‌کنندگان و حتی سازندگان ساختمان به شکل چشمگیری تغییر کرده است.
اما چرا چنین اقبالی به وجود آمده است؟ آیا دلیل آن کیفیت بالاتر این پنجره‌هاست یا موضوع دیگری در میان است؟
آلوکیما در این مقاله به موشکافی و تشریح این موضوع پرداخته و پاسخ دو سوال مطرح شده را در ذیل بصورت کاملا شفاف پاسخ داده.
عامل اصلی محبوبیت: قیمت پایین و صرفه‌جویی کوتاه‌مدت
کارشناسان صنعت ساختمان متفق‌القول‌اند که ارزان بودن پنجره‌های UPVC، مهم‌ترین دلیل گسترش آن‌هاست. در شرایطی که هزینه ساخت‌وساز به‌شدت افزایش یافته و سازندگان ناچار به کاهش مخارج هستند، انتخاب مصالحی با قیمت پایین‌تر به‌ویژه در مقیاس پروژه‌های بزرگ، کاملاً طبیعی به نظر می‌رسد.
یک سازنده مسکن در تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید:
«برای پروژه‌های انبوه‌سازی، مهم‌ترین عامل تصمیم‌گیری هزینه‌هاست. پنجره UPVC نسبت به نمونه‌های آلومینیومی یا چوبی به‌طور متوسط 30 تا 40 درصد ارزان‌تر تمام می‌شود. همین تفاوت باعث می‌شود که در نگاه اول، انتخاب آن به‌صرفه به نظر برسد.»
این موضوع تنها به پروژه‌های بزرگ محدود نمی‌شود. در بازسازی خانه‌های قدیمی نیز خانوارها با توجه به محدودیت بودجه، ترجیح می‌دهند به‌جای گزینه‌های گران‌تر، سراغ محصولی بروند که قیمت مناسب‌تری دارد چرا که در این چند سال اخیر قدرت خرید مردم بسیار کمتر از قبل شده و دنبال متریال های نسبتا ارزان قیمت و اقتصادی هستند.
روی دیگر سکه: هزینه‌های پنهان و مشکلات آینده
با وجود ارزان بودن، بسیاری از متخصصان نسبت به پیامدهای بلندمدت استفاده گسترده از پنجره‌های UPVC هشدار داده‌اند. آنها معتقدند که در بسیاری از موارد، این نوع پنجره‌ها نه‌تنها مزایای وعده داده‌شده را ارائه نمی‌کنند، بلکه هزینه‌های مضاعفی را نیز به مصرف‌کنندگان تحمیل خواهند کرد. که در ذیل به چند مورد آن اشاره خواهیم کرد.
۱. عایق‌بندی ناقص و کاهش راندمان انرژی
یکی از مهم‌ترین ادعاهای مطرح‌شده درباره پنجره‌های UPVC، عایق بودن در برابر گرما، سرما و صدا است. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد در بخش بزرگی از تولیدات داخلی، به دلیل کیفیت پایین پروفیل‌ها یا نصب غیراصولی، این وعده‌ها محقق نمی‌شود.
یک کارشناس انرژی ساختمان در این‌باره می‌گوید:«عایق‌بندی پنجره‌های UPVC در بسیاری از موارد تنها روی کاغذ وجود دارد. در عمل، اتصالات ضعیف و استفاده از شیشه‌های نامرغوب باعث می‌شود که اتلاف انرژی همچنان بالا باشد. همین مسئله موجب افزایش هزینه‌های گرمایش و سرمایش در بلندمدت خواهد شد.»
۲. نیاز به تعمیرات مکرر
برخلاف تصور عمومی، دوام UPVC چندان هم بالا نیست. به‌ویژه در مناطقی با تابش مستقیم خورشید یا شرایط آب‌وهوایی خاص، این نوع پنجره‌ها دچار تغییر رنگ، تاب‌برداشتگی یا خرابی یراق‌آلات می‌شوند.
تعمیر یا تعویض این قطعات نه‌تنها هزینه‌بر است بلکه در بسیاری از موارد به کیفیت اولیه برنمی‌گردد.
۳. مشکلات زیست‌محیطی
UPVC نوعی پلاستیک سخت است که تجزیه‌پذیری پایینی دارد. افزایش استفاده از آن به معنای افزایش زباله‌های غیرقابل‌بازیافت در آینده خواهد بود. در حالی که گزینه‌هایی مثل چوب یا آلومینیوم قابلیت بازیافت بیشتری دارند و میتوان آنها را با بازیافت دوباره به چرخه تولید بازگشت داد و از آن دوباره و چند باره استفاده کرد.
تناقض میان تبلیغات و واقعیت
نکته جالب اینجاست که بیشتر تبلیغات پیرامون پنجره‌های UPVC بر روی مزایای آنها همچون عایق صوتی، صرفه‌جویی انرژی و عمر طولانی متمرکز است. اما در عمل، بسیاری از مصرف‌کنندگان تجربه‌ای متفاوت دارند.
در یک نظرسنجی میدانی که از 200 خانوار در تهران انجام شد، بیش از نیمی از افراد اعلام کردند که پس از گذشت 3 تا 5 سال از نصب پنجره‌های UPVC، با مشکلاتی نظیر نفوذ گردوغبار، خرابی قفل‌ها و تغییر رنگ مواجه شده‌اند.
این موضوع نشان می‌دهد که فاصله‌ای جدی میان آنچه تبلیغ می‌شود و آنچه مصرف‌کننده تجربه می‌کند وجود دارد.
دیدگاه موافقان و مخالفان
موافقان
موافقان همچنان بر این باورند که با رعایت استانداردها و استفاده از برندهای معتبر، پنجره‌های UPVC می‌توانند عملکرد خوبی داشته باشند. آنها تاکید می‌کنند که مشکل اصلی نه در جنس UPVC بلکه در کیفیت پایین تولیدات داخلی و نصب غیراصولی است و با تبلیغات گسترده سعی در بازار گرمی این محصول دارند.
مخالفان
مخالفان اما نگاه بنیادی‌تری دارند. آنها معتقدند که حتی در بهترین حالت نیز UPVC نسبت به آلومینیوم ترمال‌بریک یا پنجره‌های چوبی باکیفیت، دوام و راندمان پایین‌تری دارد و هزینه‌های آتی آن بیش از صرفه‌جویی اولیه خواهد بود و صرف ارزان بودن اولیه دلیل استفاده گسترده از آن است.
انتخابی میان امروز و فردا
محبوبیت پنجره‌های UPVC در ایران بیش از هر چیز ناشی از ارزان بودن اولیه آن‌هاست؛ عاملی که در شرایط اقتصادی دشوار کنونی برای بسیاری تعیین‌کننده است. اما واقعیت این است که این انتخاب می‌تواند در آینده هزینه‌های پنهانی همچون تعمیرات مکرر، افزایش مصرف انرژی و حتی آسیب‌های زیست‌محیطی به همراه داشته باشد.
کارشناسان توصیه می‌کنند که مصرف‌کنندگان هنگام انتخاب پنجره، تنها به قیمت لحظه‌ای توجه نکنند، بلکه هزینه چرخه عمر محصول را در نظر بگیرند. به عبارت دیگر، آنچه امروز به‌ظاهر صرفه‌جویی به نظر می‌رسد، ممکن است فردا به هزینه‌ای سنگین تبدیل شود.
آنچه در این مقاله ارائه شد گزارش و تحقیقی میدانی از مصرف کنندگان و متخصصان حوزه صنعت درب و پنجره دوجداره بود و در آن سعی شد براساس آنچه که واقعیت مطلب هست بیان شود و هیچگونه سلیقه شخصی یا حمایت از یک صنعت خاص مثل آلومینیوم در این گزارش دخیل نمی باشد و در راستای تولید با کیفیت محصولات صنعت درب و پنجره و ساختمان می باشد.
