شمش آلومینیوم 6063 یکی از پرکاربردترین آلیاژهای آلومینیومی در صنایع مختلف است که به‌ویژه در ساخت پروفیل‌های اکستروژن، صنایع ساختمانی و دکوراسیون داخلی کاربرد گسترده‌ای دارد.
اما واقعاً این کد 6063 به چه معناست؟ چرا این آلیاژ این‌قدر محبوب است؟ چه خواصی دارد؟ در این مقاله از آلوکیما، به زبان ساده اما با رویکرد علمی و تخصصی، تمام آنچه باید درباره‌ی شمش آلومینیوم 6063 بدانید را بررسی می‌کنیم.
آلیاژ 6063 چیست؟
کد 6063 به یک نوع خاص از آلیاژ آلومینیوم سری 6000 اشاره دارد. این سری شامل آلیاژهایی است که عناصر اصلی آلیاژی آن‌ها سیلیسیم (Si) و منیزیم (Mg) هستند. ترکیب این دو عنصر در کنار آلومینیوم، باعث ایجاد ساختاری سبک، مقاوم، شکل‌پذیر و با مقاومت به خوردگی بالا می‌شود.
آلیاژ 6063 بیشتر به دلیل قابلیت اکستروژن بسیار عالی‌اش شناخته می‌شود. یعنی به‌راحتی می‌توان آن را به شکل‌های مختلف (مانند پروفیل در و پنجره، نرده، قاب، ریل و…) تبدیل کرد.
ترکیب شیمیایی آلیاژ 6063
ترکیب شیمیایی استاندارد این آلیاژ به صورت تقریبی به شکل زیر است:
| عنصر | درصد تقریبی |
|---|---|
| آلومینیوم (Al) | مابقی (بیش از 97%) |
| سیلیسیم (Si) | 0.2% تا 0.6% |
| منیزیم (Mg) | 0.45% تا 0.9% |
| آهن (Fe) | حداکثر 0.35% |
| کروم (Cr) | حداکثر 0.1% |
| مس (Cu) | حداکثر 0.1% |
| روی (Zn) | حداکثر 0.1% |
| تیتانیوم (Ti) | حداکثر 0.1% |
همان‌طور که می‌بینید، تمرکز اصلی بر آلومینیوم، سیلیسیم و منیزیم است؛ سایر عناصر در مقدار بسیار کم و به‌عنوان اصلاح‌کننده یا خالص‌کننده حضور دارند.
خواص مکانیکی و فیزیکی آلیاژ 6063
1. چگالی
چگالی این آلیاژ حدود 2.7 گرم بر سانتی‌متر مکعب است؛ به‌عبارتی، سبک‌تر از فولاد و مس، که آن را برای کاربردهای سبک و حمل‌ونقل ایده‌آل می‌سازد.
2. استحکام کششی
در حالت آنیل شده (T0)، استحکام کششی 6063 پایین است، اما در حالت عملیات حرارتی شده مانند T5 یا T6، می‌تواند به بیش از 200 تا 250 مگاپاسکال برسد.
3. مقاومت به خوردگی
یکی از مزایای برجسته آلومینیوم 6063، مقاومت طبیعی آن در برابر خوردگی، به‌ویژه در برابر آب، رطوبت و برخی مواد شیمیایی است.
4. قابلیت شکل‌دهی
قابلیت خم‌کاری، نورد، پانچ و ماشین‌کاری این آلیاژ بسیار عالی است؛ همین موضوع باعث محبوبیت آن در صنعت دکوراسیون و معماری شده است.
شمش آلومینیوم 6063 چگونه تولید می‌شود؟
فرآیند تولید شمش آلومینیوم 6063 معمولاً از مراحل زیر تشکیل می‌شود:
1. ذوب مواد اولیه
آلومینیوم اولیه (از بوکسیت یا آلومینیوم بازیافتی) در کوره‌های القایی یا گازی ذوب می‌شود. سپس عناصر آلیاژی (Si و Mg) به‌دقت به مذاب افزوده می‌شوند.
2. ریخته‌گری
مذاب آماده‌شده از طریق قالب‌های عمودی یا نیمه‌پیوسته به شکل شمش‌های استوانه‌ای یا مستطیلی ریخته‌گری می‌شود. به این مرحله “Casting” گفته می‌شود.
3. همگن‌سازی
شمش‌ها برای کاهش تنش‌های درونی و یکنواخت‌سازی ساختار آلیاژی، تحت عملیات حرارتی همگن‌سازی (Homogenizing) قرار می‌گیرند.
4. آماده‌سازی برای اکستروژن
شمش‌های تولیدشده مستقیماً در واحدهای پروفیل‌سازی برای تولید مقاطع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تفاوت 6063 با دیگر آلیاژها مانند 6061 چیست؟
هرچند 6061 و 6063 هر دو از سری 6000 هستند، اما تفاوت‌هایی دارند:
| ویژگی | آلیاژ 6061 | آلیاژ 6063 |
|---|---|---|
| استحکام | بیشتر | کمتر |
| قابلیت اکستروژن | متوسط | بسیار بالا |
| ظاهر سطحی | خوب | بسیار خوب |
| کاربرد | صنعتی، سازه‌ای | معماری، تزئینی |
چرا از شمش آلومینیوم 6063 در ساخت پروفیل استفاده می‌شود؟
دلیل اصلی استفاده از 6063 در تولید پروفیل‌های آلومینیومی، ترکیب بینظیر ویژگی‌های زیر است:
-
قابلیت بالا در اکستروژن بدون ترک و شکست
-
سطح صاف و آماده برای پوشش آنودایز یا رنگ پودری
-
وزن سبک در کنار مقاومت مناسب
-
قابلیت بازیافت بالا بدون کاهش کیفیت
کاربردهای شمش آلومینیوم 6063
در صنعت، شمش‌های آلیاژ 6063 به‌عنوان ماده اولیه برای طیف گسترده‌ای از محصولات استفاده می‌شوند. از جمله:
-
درب و پنجره‌های آلومینیومی
-
نماهای کرتین وال (Curtain Wall)
-
پارتیشن‌های اداری
-
ریل‌ها، قاب‌ها و فریم‌های دکوراتیو
-
پروفیل‌های صنعتی در ماشین‌آلات سبک
-
مبلمان و تجهیزات فروشگاهی
-
شیدرهای خورشیدی و کرکره‌های برقی
وضعیت بازار شمش 6063 در ایران
در ایران، شمش 6063 توسط برخی تولیدکنندگان داخلی و همچنین از طریق واردات تأمین می‌شود. واحدهایی مانند ایرالکو، المهدی و برخی شرکت‌های خصوصی، بخش قابل‌توجهی از نیاز بازار را پاسخ می‌دهند.
افزایش تقاضا در صنعت ساختمان، به‌ویژه در بخش در و پنجره، باعث شده این آلیاژ جایگاه استراتژیک در بازار فلزات غیرآهنی داشته باشد. همچنین نوسانات قیمت جهانی آلومینیوم بر قیمت شمش 6063 نیز تأثیرگذار است.
قیمت شمش آلومینیوم 6063 چگونه تعیین می‌شود؟
قیمت این شمش بر اساس چند عامل کلیدی تعیین می‌شود:
-
قیمت جهانی آلومینیوم (LME)
-
نرخ ارز (به‌ویژه دلار و یورو)
-
مقدار ناخالصی و درصد خلوص آلیاژ
-
هزینه حمل‌ونقل و بسته‌بندی
-
میزان عرضه و تقاضای بازار داخلی
چالش‌ها و آینده شمش آلومینیوم 6063
یکی از چالش‌های اصلی تولید این شمش، کنترل دقیق ترکیب شیمیایی و فرآیند اکستروژن است. کوچک‌ترین انحراف در درصد منیزیم یا سیلیسیم می‌تواند خواص مکانیکی محصول نهایی را تغییر دهد.
از طرفی، آینده این آلیاژ روشن است؛ زیرا با توسعه ساخت‌وسازهای مدرن، توجه به مصالح سبک و مقاوم بیشتر شده است. همچنین جایگزینی آلومینیوم به‌جای فولاد در سازه‌های سبک‌وزن (مانند سازه‌های پیش‌ساخته یا خانه‌های سبز) تقاضا را برای 6063 افزایش می‌دهد.
شمش آلومینیوم 6063 را می‌توان یکی از پایه‌های صنعت پروفیل و معماری نوین دانست. ترکیب عالی خواص مکانیکی، شکل‌پذیری و ظاهر مناسب، آن را به انتخاب اول در صنایع ساختمان‌سازی، دکوراسیون و حتی حمل‌ونقل سبک تبدیل کرده است.
برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان این آلیاژ، شناخت دقیق‌تر آن می‌تواند به بهبود کیفیت محصولات، کاهش هزینه‌ها و انتخاب‌های هوشمندانه‌تر منجر شود. در آینده‌ای که سبک‌سازی و پایداری محیطی نقش بیشتری در صنعت ایفا می‌کنند، شمش 6063 یکی از بازیگران اصلی خواهد بود.
