گزارش تحلیلی از آلوکیما
در شرایطی که بسیاری از صنایع کشور با رکود، نوسان نرخ ارز، کاهش تقاضا و چالش‌های اقتصادی مواجه‌اند، کارگاه‌های تولید درب و پنجره آلومینیومی در یکی از سخت‌ترین موقعیت‌های خود قرار گرفته‌اند. بررسی‌های میدانی و تخصصی پایگاه خبری آلوکیما حاکی از آن است که حاشیه سود این واحدهای تولیدی نه تنها کاهش یافته، بلکه در بسیاری از موارد به صفر رسیده و حتی به زیان پنهان منتهی شده است.
در نگاه نخست، ممکن است این صنف به عنوان بخشی از بازار مسکن تلقی شود و رکود آن را به کاهش ساخت‌وساز نسبت دهند. اما واقعیت بسیار پیچیده‌تر است. فروش نقدی از سوی کارخانه‌های تولید پروفیل، خرید اعتباری از طرف پیمانکاران، قیمت‌های تثبیت‌نشده بازار و هزینه‌های جاری بالا، زنجیره‌ای از فشار را بر دوش این کارگاه‌ها وارد کرده که نهایتاً آن‌ها را در تنگنای اقتصادی قرار داده است.
بازار بدون تعادل: وقتی تولیدکننده میان دو فشار له می‌شود
سازندگان پروژه‌های ساختمانی نقش کارگاه‌های تولید درب و پنجره آلومینیومی را نادیده می‌گیرند. این کارگاه‌ها به عنوان واسطه‌ای میان کارخانه‌های پروفیل‌سازی و پروژه‌های ساختمانی عمل می‌کنند. اما نکته اینجاست که آن‌ها از هیچ‌یک از مزایای طرفین برخوردار نیستند.
کارخانه‌های تولید پروفیل، مواد اولیه خود یعنی شمش آلومینیوم را از بورس کالا به‌صورت اعتباری خریداری می‌کنند، اما محصول نهایی را تنها به صورت نقدی و فوری به کارگاه‌ها می‌فروشند. این یعنی، تولیدکننده میانی باید هزینه نقدی تهیه مواد اولیه را از سرمایه شخصی یا با وام‌های کوتاه‌مدت تأمین کند.
از طرف دیگر، پیمانکاران ساختمانی و کارفرمایان پروژه‌ها، معمولاً پرداخت‌های خود را با تأخیر، به‌صورت اعتباری یا در قالب چک‌های چندماهه انجام می‌دهند. این تضاد زمانی میان خرید نقدی و فروش اعتباری، فشار نقدینگی شدیدی بر کارگاه‌ها وارد می‌کند که به کاهش حاشیه سود و در نهایت، زیان عملیاتی منجر می‌شود.
رکود مسکن؛ ضربه‌ای که هنوز التیام نیافته
یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش سودآوری در این صنف، رکود مزمن بازار مسکن در کشور است. طی سال‌های اخیر، کاهش توان خرید مردم، افزایش قیمت مصالح ساختمانی، سیاست‌های نامشخص بانکی در اعطای تسهیلات و توقف بسیاری از پروژه‌های ساختمانی، باعث کاهش تقاضا برای درب و پنجره‌های آلومینیومی شده است.
این کاهش تقاضا، رقابت شدید و غیرمنصفانه‌ای میان کارگاه‌ها به وجود آورده است؛ به‌طوری که بسیاری از تولیدکنندگان برای جذب مشتری ناچارند قیمت‌هایی پایین‌تر از نرخ واقعی بازار پیشنهاد دهند، که این خود باعث کاهش بیشتر حاشیه سود و گاه ورود به محدوده زیان می‌شود.
یکی از مدیران کارگاه فعال در اصفهان به خبرنگار آلوکیما گفت:
«در حال حاضر سود واقعی در این کار نیست. فقط برای زنده ماندن تولید می‌کنیم. اگر همین امروز کارگاه را ببندم، شاید ضرر کمتری ببینم.»
سود کارخانه‌ها، زیان تولیدکنندگان میانی
کارخانه‌های تولید پروفیل، عمدتاً در جایگاه برتر بازار قرار دارند. از یک‌سو به منابع اعتباری از بورس کالا دسترسی دارند و از سوی دیگر، با فروش نقدی و قیمت‌گذاری دلخواه، هزینه‌های خود را به سرعت جبران می‌کنند. این در حالی است که کارگاه‌های کوچک و متوسط درب و پنجره‌سازی به عنوان مصرف‌کننده مستقیم پروفیل، مجبورند با سرمایه‌ای محدود، خرید نقدی انجام دهند و در نهایت، محصول خود را با فاصله زمانی چندماهه و به‌صورت اقساطی به مشتریان تحویل دهند.
این وضعیت نوعی «فشار اقتصادی معکوس» ایجاد کرده است. به‌جای آنکه واحدهای میانی در زنجیره تولید از هر دو طرف سود دریافت کنند، عملاً زیان‌ده‌ترین بخش زنجیره شده‌اند.
هزینه‌های جانبی؛ معضلی که نادیده گرفته می‌شود
افزون بر موارد ذکر شده، کارگاه‌های تولیدی با افزایش بی‌وقفه هزینه‌های جانبی نیز روبرو هستند:
-
اجاره کارگاه‌ها
-
هزینه نیروی انسانی
-
بیمه و مالیات
-
هزینه انرژی (برق و گاز و…)
-
افزایش قیمت یراق‌آلات، شیشه و سایر ملزومات تولید
این هزینه‌ها که روز به روز در حال افزایش هستند، در شرایطی که درآمدها روند نزولی دارند، باعث تنگنای شدید مالی شده‌اند. بسیاری از کارگاه‌ها دیگر توان سرمایه‌گذاری در توسعه، خرید ماشین‌آلات یا حتی نگهداری نیروی کار را ندارند.
فقدان حمایت دولتی؛ صنفی فراموش‌شده
در میان اصناف تولیدی، کارگاه‌های درب و پنجره آلومینیومی کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. نه تنها حمایتی در قالب تسهیلات بانکی یا یارانه‌ای برای آن‌ها وجود ندارد، بلکه حتی در زمره صنایع کوچک رسمی نیز تلقی نمی‌شوند و بیشتر تحت عنوان «کسب‌وکارهای محلی» شناخته می‌شوند.
این در حالی است که همین کارگاه‌ها هزاران شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کرده‌اند، چرخ ساخت‌وساز را به گردش درآورده‌اند و اگر امروز تعطیل شوند، آسیب آن مستقیماً به اشتغال و امنیت اقتصادی خانواده‌ها وارد خواهد شد.
راهکارها؛ بازسازی اعتماد و جریان نقدینگی
پایگاه خبری آلوکیما با بررسی دقیق شرایط موجود، راهکارهایی را برای احیای این صنف پیشنهاد می‌دهد:
-
ایجاد امکان خرید مدت‌دار پروفیل برای کارگاه‌های فعال
کارخانه‌ها می‌توانند درصدی از تولید خود را به‌صورت مدت‌دار و با ضمانت معتبر به کارگاه‌ها عرضه کنند تا بخشی از فشار نقدینگی کاهش یابد. -
افزایش شفافیت در معاملات و کنترل نرخ‌گذاری توسط نهادهای نظارتی
بسیاری از فروشندگان پروفیل، بدون ارائه فاکتور رسمی و بر اساس نرخ‌های دلخواه معامله می‌کنند. شفاف‌سازی و الزام به صدور فاکتور، باعث کنترل بهتر قیمت و حمایت از مصرف‌کننده واقعی خواهد شد. -
تخصیص تسهیلات بانکی ویژه برای تأمین سرمایه در گردش کارگاه‌ها
با وام‌های کم‌بهره، کارگاه‌ها می‌توانند مواد اولیه را تهیه و در برابر فروش‌های اعتباری مقاومت مالی داشته باشند. -
تشویق پیمانکاران به پرداخت‌های منظم و کوتاه‌مدت
با اعمال قراردادهای شفاف و الزام‌آور از سوی سازمان‌های نظام مهندسی یا اتحادیه‌های ساختمانی، می‌توان رفتار پرداختی کارفرمایان را اصلاح کرد.
کلام آخر: وقتی تولید بی‌سود باشد، خاموشی نزدیک است
در اقتصادی که تولیدکننده با فروش محصولش زیان می‌کند، آن تولید دیری نمی‌پاید. اگر وضعیت کنونی ادامه یابد، در آینده‌ای نه‌چندان دور، شاهد تعطیلی گسترده کارگاه‌های درب و پنجره‌سازی خواهیم بود.
پایگاه خبری آلوکیما بار دیگر تأکید می‌کند که بقای این صنف در گروی ایجاد تعادل اقتصادی، حمایت مالی، و شفافیت در زنجیره تأمین است. کارگاه‌های تولیدی نه حلقه ضعیف، بلکه قلب تپنده صنعت آلومینیوم کشور هستند. خاموشی آن‌ها، خاموشی امید صدها خانواده است.
